نقد کتاب«خانه کوچک ما» نوشته داریوش احمدی

 

یادداشتی بر مجموعه داستان«خانه کوچک ما» نوشته داریوش احمدی

جدال پیوسته وهم و واقعیت

کشمکش مدام بین وهم و خیال و نشانه های پر رنگ دنیای واقعی، جوهره اصلی بسیاری از داستان های مجموعه «خانه ی کوچک ما» نوشته داریوش احمدی را تشکیل می دهد. رویکرد نویسنده، توجه جدی به عنصر قصه گویی در داستان است که باعث شده معمولا روایت های خطی با توالی زمانی مشخص برای پیرنگ داستان ها انتخاب شود. مکان وقوع داستان ها اغلب شهرهای جنوبی کشور در استان خوزستان است که با زندگی و هویت اهالی این ناحیه ارتباط تنکاتگی دارد. به ویژه با آداب و باورهای پیشینیان که به مرور به نسل های جدید هم منتقل شده است. شخصیت های محوری داستان ها، معمولا راویان اول شخص هستند که سرگذشت اغلب رازآلود خود را با چاشنی ترس و وهم روایت می کنند. در داستان اول، «به داری بگو خیلی نامردی»، راوی در مقطعی کوتاه همسفر مرد راننده ای می شود که با گذشته او مسئله حل نشده ای دارد که خود راوی ظاهرا مسئله را فراموش کرده است. در داستان دوم، «در غروبی رنگ پریده» هم راوی خود را به مرگ نزدیک می بیند و قصد بازنگری در گذشته ای را دارد که از دستیابی به همه اجزای آن عاجز است. گذشته، مانند قطعه های پراکنده یک پازل از او دور شده و اکنون فقط حسرت یادآوری آن با راوی در آستانه مرگ است. رویکرد نویسنده در داستان«تمرین در شبی تاریک» اما بر امکان ایجاد ترس و تنزل روابط انسانی تا سرحد مرگ است؛ بازی، تمرین، ترس و در نهایت یادآوری امکان سلب آرامش که هر لحظه می تواند در کمین انسان مسافری باشد که در جاده های زندگی روزمره در حال عبور است. پیرنگ دو داستان بعدی؛ «اجنه ها» و «جانی گیتار» باز هم روی توهمات انسان معاصر استوار است و شخصشیت های داستانی از پدیده های پیرامون خود، روایت های ساختگی مبتنی بر واقعیت های فرضی خلق می کند که با تصورات ذهنی آنها تقریبا همسان و هماهنگ است. نکته مهم دیگری که در برخی داستان های این مجموعه نمود پررنگی دارد، تاکید بر زوال پذیری محض است که در اشیا و آدم ها به اشکال مختلف نمود پیدا می کند. در داستان«چه دنیایی بود!»، آدم ها با گذشت سن به مرور در سراشیبی زوال قرار می گیرند و همان طور که از عنوان داستان هم برمی آید، شکوه و جلال همه چیز در گذشته ای بوده که اکنون فقط حسرتی از آن بر جا مانده است. این داستان با تک گویی مرد سالمندی شروع می شود که البته راوی داستان که پسر مرد سالمند است به نقل از پدرش بیان می کند. «چه دنیایی بود! چه روزهایی! چه آدم هایی!» در ادامه داستان، پسر در پی آن است که علت انزوای پدر و حسرت های بی شمار او را کشف کند، اما موفق نمی شود، چرا که گذشت زمان، همه امیدها و آرمان های پدر را در مسیر زوال مدام قرار داده و او را روز به روز از هویت پیشین خود، که زمانی از دبیران و فرهنگیان با اعتبار شهر بوده دور کرده است. در داستان«کابوس های بیداری» هم شخصیت های داستانی از فرودستانی هستند که امیدها و رویاهای خود را در خلوت خود مرور می کنند. همچنین در داستان «پروانه ها»، آنچه بیشتر جلب توجه می کند، کنکاش در روابط فراتر از عرف معمول است که باعث می شود ناگفته ها در مرکز تثقل داستان قرار گیرند و در پایان، برداشت مخاطب حرف اول را بزند. داستان از بیان مستقیم مفاهیم پرهیز می کند اما راه های تفسیر مخاطب را باز می گذارد. در ادامه، «لالی(یک خاطره)» آمده که نویسنده تاکید می کند بر اساس یکی از خاطرات کاری او تنظیم شده است. وجه مشترک این متن با دیگر آثاری که در کتاب آمده، جغرافیای مشترک اقلیم جنوب است که کم و بیش در سایر داستان ها هم به عنوان بستر روایت ها انتخاب شده است. داستان «در مکانی مقدس» هم سیر و سلوک دو دوست و همکار در یک محیط زیارتگاهی است که با توجه به واکنش های آنها به اتفاق های پیش رو، مسیر دوستی آنها را دچار چالش اساسی می کند. در ادامه، داستان کوتاه«خانه ی کوچک ما» آمده که عنوان مجموعه هم از آن برگرفته شده و ماجرای مواجه انسان با انتخاب های دشوار در مسیر زندگی است. راوی ناخواسته میزبان مرد غریبه ای می شود که شناخت چندانی از او ندارد اما در مسیر آشنایی، تصمیم می گیرد، در موقعیت و داشته های خود تجدید نظر کند و دغدغه ها و مفاهیم تازه ای را وارد جهان ذهنی خود کند که پیش از آن، بی توجه بوده است. آخرین داستان کتاب، با عنوان«طلسم»اثری فراواقعی و از جنس متفاوت است.

چاپ اول (1395) «خانه ی کوچک ما» نوشته داریوش احمدی در 184 صفحه، با شمارگان 1100 نسخه و قیمت 12000 تومان از سوی نشر نیماژ در تهران چاپ و منتشر شده است.

- این یادداشت 23 خرداد 1396 در روزنامه فرهیختگان منتشر شده است.

 

+ نوشته شده در  چهارشنبه ۳۱ خرداد ۱۳۹۶ساعت 12:11  توسط علی الله سلیمی  |