نقد کتاب«سر سبیل هایت را نجو»نوشته فرحناز علیزاده

 

یادداشتی بر کتاب«سر سبیل هایت را نجو»نوشته فرحناز علیزاده

ترکیب موقعیت ها و لحن های گوناگون

داستان های کوتاه کتاب«سر سبیل هایت را نجو» فرحنار علیزاده، ترکیبی از موقعیت ها و لحن های گوناگون در روایت های داستانی است که شخصیت های مختلفی را به جهان داستان احضار می کند. شخصیت هایی با بینش ها و جهان بینی های متفاوت که وجه مشترک آنها، دردهایی است که آنها را وادار می کند حرف بزنند. اغلب شخصیت های داستانی علیزاده از ابتدا تا انتهای داستان بی وقفه حرف می زنند؛ با مخاطبان فرضی و در مواردی با مخاطبی که ظاهرا در مقابل راوی قرار دارد اما از ابتدا تا انتهای داستان ساکت است. بیشتر شخصیت های داستانی از تجربه های تلخ خود می گویند یا دلواپسی هایی دارند که گاه منشاء آن برای خودشان هم چندان روشن نیست. نویسنده معمولا موقعیت هایی را برای داستان های خود برگزیده که جنبه چند وجهی دارند. به بیان دیگر، آنچه راویان این داستان ها بیان می کنند، تنها می تواند بخشی از ماجراهایی باشد که اتفاق افتاده است. چون اغلب روایت های این کتاب به صورت تک گویی است و راوی، ماجرایی را تعریف می کند که خود انتخاب کرده یا تشخیص داده است. رویکرد غالب در این مجموعه، بر خصلت های عام انسانی تاکید دارد و نویسنده سعی کرده تا حد امکان از دادن نام و نشانی مشخص به شخصیت ها و فضاهای داستانی پرهیز کند. بیشتر شخصیت ها با اسامی عام مانند«مرد»و «زن» خطاب شده است. از اسامی مکان های مشخص هم در داستان ها چندان خبری نیست. با آن حوادث اغلب داستان های کتاب در فضاهای شهری معاصر اتفاق افتاده، اما روی شهری خاصی تاکید نشده است. از تیپ های گوناگون اجتماعی هم سعی شده در داستان های مختلف استفاده شود. از تیپ های آشنای داش مشدی و جاهل منش ها تا زنان کارمند و خانه دار گرفته تا افرادی که در فعالیت های اجتماعی همچون مبازرات سیاسی نقش داشته اند. اوج موفقیت نویسنده در ایجاد لحن و زبان در داستان کوتاه«کدام یک مرده تریم؟» دیده می شود:«... دور از جون تو، امثال حاجیت باس تا قیوم قیومت یلخی سر کنن و دل وامونده شونو اسیر یه مشت کفتر لق لقوی بی زبون کنن. نه، ما تو کارمون گه کاری نداریم که بخوایم لو بریم، داش. همون اول کاری محل کار طرفو زیرنظر گرفتیم. از اون جا تا مترو ده دقه بیشتر راه نبود و می تونسیم سه سوته جیم شیم و بزنیم به چاک. بعد اون همه زاغ سیاه چوب زدن، حالیم شد چه ساعتی کجاست و چه می کنه. آدم کلفتی نبود...» ( ص 23 و 24)

سایه رویدادهای تاثیرگذار اجتماعی، مانند انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی هم  در برخی از داستان های مجموعه دیده می شود. در مواردی هم رویکرد داستان ها جنبه سورئالیستی پیدا کرده است. در مجموع، آنچه کلیت این مجموعه را به هم پیوند می زند و نوعی ارتباط نامرئی بین داستان های کتاب«سر سبیل هایت را نجو» به وجود می آورد، نوعی درد پنهان در وجود شخصیت های داستانی است که دوست دارند به هر شکلی که شده به زبان بیاورند. حتی اگر بهانه روایت مستحکمی در جهان داستان نداشته باشند. آنها اغلب از دردهایی می گویند از درون، آنها را رنج داده است. به زبان می آورند تا راحت شوند. تخلیه شوند از دردی که گاه منشاء مشخصی هم ندارد اما حضور تاثیرگذار و ملموسی دارد. از دیگر ویژگی های این کتاب، تنوع موضوعی و فرم های روایی به کار گرفته شده توسط نویسنده است که سلیقه های مختلف را می تواند راضی نگه دارد.

چاپ اول(بهار 1396)کتاب«سر سبیل هایت را نجو»نوشته فرحناز علیزاده، در 107 صفحه با شمارگان 550 نسخه و قیمت 10000 تومان از سوی انتشارات مروارید در تهران چاپ و منتشر شده است.

 - این یادداشت 20 مهر ماه 1396 در روزنامه همدلی منتشر شده است.

 

 

+ نوشته شده در  دوشنبه ۸ آبان ۱۳۹۶ساعت 10:41  توسط علی الله سلیمی  |